Hé Thiemen,
Minder tekst, meer beeld. Ik hoor het inderdaad wel eens uit het designhok komen. En jullie zijn niet de enigen. Je komt als learning consultant regelmatig opdrachtgevers tegen die al in de beginfase van een project aangeven dat een leeroplossing zo min mogelijk tekst moet bevatten. Omdat ‘onze mensen niet zo van het lezen zijn’. Omdat ‘tekst minder aansprekend is dan beeld’. Of – deze doet mij als taalliefhebber helemaal pijn – omdat ‘tekst veel te droog en te saai is.’
Natuurlijk, leeroplossingen gaan voor een groot deel leven door interactiviteit en visuele content. Toen ik inBrainer werd, heb ik op mijn leven moeten zweren dat digitale leeroplossingen veel meer zijn dan een gedigitaliseerd boek. En terecht. Hoe vaak bekenden mij voorbeelden laten zien van e-learnings binnen hun organisatie, waarbij de leeroplossing niet veel meer is dan wat lappen tekst met een clichématige stockfoto ernaast… Je moet echt niet onderschatten op hoeveel plekken dat anno 2023 nog steeds de invulling van digitaal leren is. Vind je het gek dat het gebruik van tekst in leeroplossingen automatisch reflexen als ‘demotiverend’ en ‘saai’ uitlokt?
Hoe dan ook de trein willen pakken
Het uitgangspunt ‘zo min mogelijk tekst’ is het andere uiterste. Opdrachtgevers gaan daarmee al veel te vroeg in vorm denken. Je weet nog niet eens wát je wilt bereiken, maar bepaalt wel al doodleuk hóé. Alsof je in een trein gaat zitten en daarna eens gaat nadenken wat je bestemming eigenlijk is. Puur omdat je hoe dan ook de trein wilde pakken.
In de wens voor weinig tekst zitten allerlei aannames richting de doelgroep. Ik kan deze aannames natuurlijk op goed vertrouwen overnemen. De opdrachtgever zegt het en die kent de doelgroep het beste. Maar is het niet de taak van de learning consultant om te onderzoeken of die aannames wel kloppen? Hup, van mijn stoel af! Wij komen er echt zelf wel achter wat de doelgroep het meest zal aanspreken. Door de bronbestanden van de leeroplossing door te spitten. Door de doelgroep te analyseren en met de deelnemers in gesprek te gaan. We zullen wel moeten om goed te kunnen bepalen wat de meest effectieve vorm is om bepaalde inhoud aan te bieden.
De kracht van taal benutten
Door tekst bij voorbaat uit je leeroplossing te schrijven, ga je immers voorbij aan de grote kracht van taal binnen het digitaal leren. Mits op de juiste manier toegepast. Tekst mag een stoffig imago hebben, je kunt er verrekte leuke dingen mee doen. Bijvoorbeeld door humor in onze leeroplossingen te verwerken. Of door storytelling toe te passen voor meer beleving. Natuurlijk kun je verhalen met behulp van een animatie of video overbrengen, maar vaak genoeg vallen wij hierbij toch terug op tekst. Omdat geschreven tekst veel ruimte geeft voor interpretatie, voor fantasie. En dat activeert de hersenen. Een goede basis om tot betere leerprestaties te komen.
Ik kwam laatst een cartoon tegen waarbij de gedachten werden uitgebeeld van twee figuurtjes die respectievelijk voor de televisie en met een boek in de hand zaten. De tv-kijker projecteerde in zijn hoofd één-op-één wat op het scherm te zien was. De lezer fantaseerde er in zijn hoofd lustig op los, op basis van woorden en zinnen. Oké, wel héél kort door de bocht om audiovisuele content zo onderuit te halen. Maar ergens zit wel een kern van waarheid. Als je boeken van Harry Potter leest, kun je die tovenaarswereld volledig zelf inkleuren. Harry heeft een bril, zwart haar en een litteken, maar het is aan jou hoe hij er verder precies uitziet. Kijk je de films, dan is dat inkleuren al voor je gedaan en lijkt de hoofdpersoon opeens verdacht veel op Daniel Radcliffe.
Laat het helder zijn: het kan absoluut voorkomen dat je een doelgroep zo min mogelijk tekst moet voorschotelen. Maar laat dat niet een uitgangspunt, maar een conclusie zijn. Een conclusie die voortvloeit uit een zorgvuldige analyse van de doelgroep. Alleen zo benut je de verschillende manieren om content aan te bieden optimaal, zonder op basis van aannames al mogelijkheden weg te strepen.
Een leven lang leren. Al een eeuwigheid hét toverzinnetje binnen de wereld van het (digitaal) onderwijs. Hoe doen wij het als learning professionals eigenlijk zelf op dat vlak? Zeg @Jara, ben jij een beetje van het leven lang leren? Let me know!
De groeten!
Ivo
Ivo Terpstra is Digital Learning Specialist bij inBrain. Door zijn achtergrond in de journalistiek én voorliefde voor taal zoekt hij altijd naar creatieve manieren om een verhaal op een heldere manier over te brengen aan de doelgroep.
Lees lekker verder!
