Bij inBrain voeren we onze projecten altijd uit in een vaste samenstelling: een projectmanager, een digital learning specialist en een digital designer. De projectmanager zorgt dat alles volgens planning en binnen budget verloopt. De digital learning specialist werkt aan creatieve, didactisch verantwoorde en motiverende leerinhoud. En de digital designer verzorgt het (visuele) ontwerp van de leeroplossing. Deze rollen werken nauw met elkaar samen binnen onze projecten. Dat moet ook wel, want didactiek en design zijn in ons vakgebied sterk met elkaar verweven. In dit blog laat ik zien hoe dat zit.
Als onderwijskundige probeer je de doelgroep zoveel mogelijk te motiveren om te leren. Het moet een vaste grondhouding zijn: mensen móéten al leren en dat vinden zij lang niet altijd leuk, dus dan kun je het maar beter een beetje onderhoudend en verrassend maken. Het behalen van de leerdoelen staat hierbij natuurlijk altijd voorop. En om dat doel te bereiken, duikt nóg zo’n onvermijdelijke term op: het voorkomen van cognitieve overbelasting (cognitive overload). Juist op dat gebied komen didactiek en design prachtig samen.
Cognitieve overbelasting
Ons brein heeft maar een beperkt werkgeheugen. Op een gegeven moment is het ‘bakje’ vol en absorberen de hersenen de informatie niet meer: cognitieve overbelasting! Bij het ontwerpen van een leeroplossing moet je als onderwijskundige zorgen dat een deelnemer zo optimaal mogelijk kan leren. Door inhoud in kleine stukken aan te bieden bijvoorbeeld, om een tsunami aan informatie te voorkomen. Of door aandacht te besteden aan een logische zinsopbouw en helder taalgebruik. Zo is iemand geen onnodige energie kwijt aan het ontleden van de zin en kan iemands focus volledig naar de inhoud. Een onderwijskundige heeft op deze manier veel invloed op het verminderen van de cognitieve belasting van een deelnemer.
Het visuele ontwerp doet ook een belangrijke duit in het zakje. Op het gebied van design zijn er allerlei bewezen manieren om de cognitieve belasting van een deelnemer te verminderen. Consistentie is daarbij de basis. Denk aan consistentie in navigatie (bijvoorbeeld de menuknop altijd op dezelfde plek zetten). Consistentie in de vormgeving van knoppen (bijvoorbeeld elke actieknop dezelfde (actie)kleur geven). Of consistentie in de tekst op knoppen (bijvoorbeeld ‘Verder’ en ‘Volgende’ niet door elkaar gebruiken). Op deze manier zorg je dat iemand sneller begrijpt hoe de leeroplossing werkt. Én dus dat diegene hier minder hersencapaciteit aan hoeft te besteden. Die energie kan de deelnemer weer gebruiken voor het opslurpen van de leerstof.
Té mooi design
Design is communiceren via beeld. Met behulp van vormgeving kun je informatie op een pagina verdelen en benadrukken. Het aanbrengen van contrast en hiërarchie is hierbij een belangrijk hulpmiddel: zo kun je visueel benadrukken welke informatie belangrijk is en welke informatie ondersteunend is. Zorg bijvoorbeeld dat je de meest belangrijke informatie niet verstopt achter een interactie, maar dat deze gelijk in beeld is. Mensen beschouwen informatie die niet gelijk in beeld is als minder belangrijk in verhouding tot de informatie die gelijk zichtbaar is. De kernboodschap moet gelijk te lezen zijn, terwijl je de click-to-reveal kunt gebruiken voor een voorbeeld of verdere verdieping.
Bij het uitwerken van het visuele ontwerp komt een interessante paradox om de hoek zetten. Natuurlijk zijn onze digital designers er voor een belangrijk deel op uit om een leeroplossing visueel aantrekkelijk te maken. Maar wist je dat er ook zoiets bestaat als een ‘te mooi ontwerp’? In dat geval leidt het prachtige design juist af van het eigenlijke doel: leren. En dan is het design weliswaar mooi, maar absoluut niet geslaagd. Het voorkomen van deze paradox vraagt daarom om hele bewuste designkeuzes. Het design moet áltijd het doel van de leeroplossing ondersteunen en dus moet elke afbeelding, elk icoon of elk ander visueel element een functie hebben. Is er geen doel of functie? Weg ermee!
Gratis factsheet: 7 tips om didactiek en design te combineren
Didactiek en design kunnen niet zonder elkaar in de missie om cognitieve overbelasting te voorkomen. En dus zul je bij een leeroplossing beide disciplines zo goed mogelijk moeten combineren. Natuurlijk, het zijn twee losse vakgebieden en je kunt niet van een onderwijskundige verwachten dat deze tegelijk ook een volwaardige designer is. En andersom. Daar hebben wij niet voor niets aparte functies voor bij inBrain! Maar begin alvast met de realisatie dat een goed onderwijskundig ontwerp niet zonder een goed visueel ontwerp kan. En dat een goed visueel ontwerp van een leeroplossing niets is zonder een sterk didactisch verhaal.
De eerste stap hierin zetten? Hieronder kun je een handige factsheet downloaden met 7 belangrijke aandachtspunten bij het ontwerpen van een (digitale) leeroplossing. Bij elk aandachtspunt vind je een dubbele tip: één vanuit onderwijskundig perspectief en één vanuit het perspectief van een designer. Zo kun jij vast beginnen met het combineren van didactiek en design. En wil je jouw leeroplossing naar een nóg hoger niveau tillen? Voel je vrij om contact met ons op te nemen, we voorzien je graag van advies.
Download gratis factsheet
Download hier gratis de factsheet met 7 tips om didactiek en design te combineren.
Over Ivo
Ivo Terpstra is Digital Learning Specialist bij inBrain. Door zijn achtergrond in de journalistiek én voorliefde voor taal zoekt hij altijd naar creatieve manieren om een verhaal op een heldere manier over te brengen aan de doelgroep.
Lees lekker verder!
